مقصر قطع برق کیست؟ وزارت نیرو، نفت یا عوامل خارجی
یاری کالا: در ماه های اخیر شاهد قطع برنامه ریزی شده برق در کشور هستیم؛ این مسئله باعث شده است تا وزارت نفت و نیرو هم دیگر را مقصر بدانند و مجلس نیز دنبال استیضاح وزرای نفت و نیرو است اما واقعیت چیست؟
به گزارش یاری کالا به نقل از مهر، هفته گذشته روزنامه نیویورک تایمز درگزارشی علت قطع برق در ایران را مورد ارزیابی قرار داد و درنهایت در یک جمع بندی موضوع را به حمله موشکی رژیم صهیونیستی به ایران نسبت داد. در همین ابتدا بخشهایی از این گزارش را مورد بررسی قرار می دهیم نیویورک تایمز نوشت: «در هفته گذشته، ادارات دولتی در ایران تعطیل شده یا با ساعات کاری کم شده فعالیت می کردند. مدارس و دانشگاه ها بصورت آنلاین کار می کردند و مراکز صنعتی از دریافت برق محروم شده اند که تولیدات صنعتی را حدودا به حالت تعلیق درآورده است.
با این که ایران یکی از بزرگ ترین ذخایر گاز طبیعی و نفت خام در جهان را در اختیار دارد، حالا با یک بحران انرژی تمام عیار روبه رو است که ناشی از سال ها تحریم، مدیریت ضعیف، زیرساخت های فرسوده، سو مصرف و حملات هدفمند اسرائیل است.
رئیس جمهور مسعود پزشکیان در یک سخنرانی زنده تلویزیونی اظهار داشت: «ما با ناترازی های بسیار شدیدی در گاز، برق، انرژی، آب، پول و محیط زیست مواجه هستیم. همه این ها در سطحی هستند که می توانند به یک بحران تبدیل شوند.»
در حالی که ایران سال هاست با مشکلات زیرساختی دست وپنجه نرم می کند، رییس جمهور هشدار داد که این مسئله حالا به نقطه بحرانی رسیده است. برای بخش عمده ای از هفته گذشته، برای صرفه جویی در انرژی کشور حدودا به حالت تعطیلی درآمد. در صورتیکه ایرانیان ناراضی بودند و رهبران صنعتی هشدار می دادند که خسارات ناشی از این وضعیت به ده ها میلیارد دلار می رسد، پزشکیان هیچ چاره ای جز عذرخواهی ارائه نکرد. آقای پزشکیان اظهار داشت: «ما باید از مردم عذرخواهی نماییم که در شرایطی قرار گرفته ایم که آنها باید این فشارها را تحمل کنند. ان شاءالله سال آینده تلاش خواهیم کرد تا این اتفاق تکرار نشود.»»
اما واقعیت چیست؟
در ایام زمستان مصرف گاز در کشور افزوده می شود و عمده این مصرف نیز در بخش خانگی، صنایع و نیروگاه ها است امسال بااینکه تولید گاز در سه مقطع زمانی رکورد شکنی کرد اما از طرف دیگر به علت برودت هوا مصرف گاز نیز در بخش خانگی با رکورد شکنی رو به رو شد بطوریکه دولت برای کنترل مصرف و جبران ناترازی مجبور شد تا یک هفته را تعطیل کند. این تعطیلی در عمل تا حدود قابل پذیرشی مصرف را کاست. اما موضوع اینجا است که چرا با این شرایط دولت نتوانست مانع از قطع برق در کشور شود.
پیگیری های انجام شده از مراجع باخبر چه در بخش وزارت نیرو و چه در وزارت نفت نشان میدهد از اواخر مرداد ماه تا همین یک هفته قبل به صورت میانگین ۲۲۵ میلیون متر مکعب گاز تحویل نیروگاه های حرارتی شده است و برای جبران کسری برق که حدودا ۱۳ هزار مگاوات است باید سوخت مایع نیز برای نیروگاه های برق حرارتی نیز تامین شود.
وضعیت تامین سوخت مایع نیروگاه ها
آنچه که در این نمودار آمده است بر طبق اطلاعاتی وزارت نیرو منتشر نموده است همانطور که مشاهده می شود وضعیت تامین سوخت گازوئیل نیروگاه ها است که هر سال سیر نزولی داشته است اما مسئله اینجا است که در ازای این کاهش شاهد افزایش تامین سوخت گاز به نیروگاه ها در در طول این سال ها هستیم.
آمار تحویل سوخت گاز به نیروگاه ها
براساس آمار واطلاعات شرکت ملی گاز ایران اما از سال ۱۴۰۱ به بعد به علت افزایش تولید گاز در کشور همیشه روند گاز تحویلی به بخش نیروگاهی فزاینده بوده است.
در این نمودار که اطلاعاتش از شرکت ملی گاز دریافت شده نشان میدهد گاز تحویلی به نیروگاه ها در ۵ ماه اول سال یعنی از فروردین ماه تا مرداد ماه به علت کاهش مصرف در بخش خانگی بیش از ۴ ماه مرداد تا آذر ماه بوده است.
براساس اطلاعات شرکت ملی گاز ایران در فرودین تا مرداد سال ۱۴۰۱ حدود ۲۳۰ میلیون متر مکعب گاز به نیروگاه ها تحویل داده شده است و این رقم در ماه مشابه سال ۱۴۰۳ به عدد ۲۵۵ میلیون متر مکعب رسیده است.
همچنین گاز تحویلی به بخش نیروگاهی از مرداد تا آذرماه سال ۱۴۰۱ حدود ۲۰۶ میلیون متر مکعب بوده است که باتوجه به برودت هوا نسبت به سال ۱۴۰۱ این رقم امسال در ماه مشابه به ۲۰۸ میلیون متر مکعب رسیده است.
ناگفته نماند که بر طبق آمار و اطلاعات سازمان هواشناسی امسال سرمای هوا از آبان ماه شروع شد بطوریکه در هفته آخر آذرماه سردترین روزهای سال را پشت سر گذاشتیم که این مسئله منجر به تعطیلی یک هفته ای کل کشور شد.
سوال چرا در نمودار بالا آمار سال ۱۴۰۲ درج نشده است؟
همانطور که در نمودار بالا مشاهده می شود آمار و اطلاعات مربوط به سال ۱۴۰۲ در آن درج نشده است که یک دلیل دارد و آن هم این است که در سال قبل در عمل سرمای هوا نسبت به سال ۱۴۰۱ کمتر بود و همین طور به علت مشکلاتی که در خط صادرات گاز ایران به ترکیه در خاک ترکیه به وجود آمد حدودا قسمتی از فصل سرما گازی به سوی ترکیه ارسال نشد به این علت حجم بسیار بالایی گاز به بخش نیروگاهی ارسال شد و در عمل کمبود سوخت گاز در نیروگاه ها وجود نداشت. این مسئله بگفته مسئولان سابق بخش نیرو و همین طور بخش وزارت نفت استثنا بود به این علت آمار و اطلاعات آن در جدول مندرج نشده است.
همین افزایش گاز رسانی در بخش نیروگاهی در سال قبل سبب شد تا ذخایر سوخت مایع (گازوئیل) در بخش نیروگاهی به حد قابل قبولی برسد.
انفجار خط لوله گاز و مصائب نیروگاه ها
روند تحویل گاز به بخش نیروگاهی در زمستان سال ۱۴۰۲ در وضعیت بالاتر از ایده آل درحال انجام بود که ساعت یک بامداد روز چهارشنبه ۲۵ بهمن ماه یک حادثه تروریستی سبب به انفجار خط لوله سراسری گاز جنوب به شمال شد. در پی این انفجارها که در نزدیکی شهر بروجن در استان چهارمحال و بختیاری و صفاشهر در استان فارس رخ داد سبب شد تا گاز رسانی نه فقط در بخش نیروگاهی با مشکل مواجه شود بلکه گاز قسمتی از مناطق مرکزی و غربی کشور با مشکل روبرو شد.
در ابتدا جواد اوجی، وزیر وقت نفت ایران، این حادثه را «خرابکارانه» و «تروریستی» توصیف و بعد از حدود یک هفته، اسرائیل را مسئول این حادثه اعلام نمود. با کوشش های شبانه روزی نیروهای شرکت ملی گاز این خط در کوتاهترین زمان ممکن ترمیم و باردیگر جریان گاز در آن بر قرار شد ولی همین مسئله سبب شد تا سوخت مایع ذخیره شده در نیروگاه ها (گازوئیل) برای تامین برق مورد استفاده قرار گیرد و در عمل حجم ذخیره این سوخت به شدت کم شد.
از سوی دیگر برای آنکه از قطع برق در زمستان جلوگیری شود نیروگاه ها از سوخت مازوت نیز استفاده کردند تا تامین برق بدون مشکل صورت گیرد. پیگیری خبرنگار مهر حاکیست هرچند نیروگاه ها علاقه ای به استفاده از مازوت ندارند و بدنبال استفاده از گازوئیل هستند ولی در این برهه از زمان با دستور نهادهای امنیتی و نظارتی و همین طور ورود شخص شهید رئیسی این مسئله حل شد و نیروگاه ها به استفاده از گازوئیل روی آوردند تا برق قطع نشود.
چرا امسال نیروگاه ها از مازوت استفاده نکردند؟
بعد از حادثه انفجار خط سراسری گاز بر طبق تکلیفی که نهادهای نظارتی و امنیتی به وزارت نفت کردند حجم ذخایر گازوئیل نیروگاه ها به حد پیش از انفجار رسید و کسری که به وجود آمده بود تامین شد اما نیروگاه ها اعلام نموده اند بجای سوخت مازوت باید سوخت گازوئیل تحویل آنها شود به این علت امسال بخش نیروگاهی از دریافت سوخت مازوت امتناع کردند.
ظاهراً مسئولان وزارت نیرو معتقدند استفاده از مازوت هزینه تعمیر و نگهداری نیروگاه ها را بالا می برد به این علت در هیچ برهه از زمان چه در دولت فعلی و چه در دولت های قبلی حاضر به استفاده از مازوت نبوده و نیستند مگر این که دستور از یک نهاد بالاتر جهت استفاده صادر شود.
جالب توجه است که امسال نیز مانند سال قبل دستور از نهادهای بالاتر جهت استفاده از مازوت صادر شد ولی این دفعه نیروگاه ها زیر بار استفاده از این سوخت نرفتند.
در این بخش از گزارش خوب است مروری به تولید و مصرف گاز در بخش خانگی داشته باشیم که بااینکه امسال سه بار تولید گاز در کشور رکورد زنی کرد اما مصرف گاز در بخش خانگی به شدت افزوده شد بطوریکه افزایش مصرف گاز امسال از آبان ماه شروع شد.
قاچاق گازوئیل؛ متهم اصلی نیروگاه ها!
در ماه های اخیر موضوع قاچاق گازوئیل همیشه بر سر زبان ها افتاده است. عدم استفاده نیروگاه ها و تمایلشان به دریافت گازوئیل این شائبه را نیز به وجود آورده است که بخش عمده ای از قاچاق گازوئیل توسط نیروگاه ها به انجام می رسد. قسمتی از فعالان بخش انرژی در کشور معتقدند اگر واقعاً نیروگاه ها بخواهند تولید برق داشته باشند به ویژه در زمستان که شاهد کاهش گاز تحویلی به نیروگاه ها هستیم می توانند در کنار گازوئیل از مازوت نیز بهره گیرند تا این مشکلات برای کشور ایجاد نشود.
براساس پیگیری های انجام شده تمام مشکلات به وجود آمده در قطع برق به خاطر کسری یک ونیم میلیارد لیتری سوخت مایع است که می توان آنرا با مازوت جبران کرد. چه بسا که این حجم از مازوت در کشور وجود دارد. اما وزارت نیرو زیر بار تحویل مازوت تا کنون نرفته است و همانطور که گفته شد این مسئله به موضوع انجام قاچاق گازوئیل توسط نیروگاه ها دامن می زند.
در همین رابطه مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، با افشای قاچاق سوخت توسط نیروگاه ها گفته بود که نهادهای نظارتی از مجلس تقاضا کرده اند فکری به حال حجم بالای تخلفات نیروگاه ها در قاچاق سوخت انجام دهد. شریعتی در یک ویدئو تاکید کرد: شاید رویمان نمی شود بگوییم ۱.۵ میلیارد لیتر، آمار رسمی قاچاق سالانه سوخت مایع در نیروگاه هاست.
به گفته این نماینده مجلس، عمده قاچاق گازوئیل در ایران مربوط به نیروگاه هاست و هیچ نظارتی بر آن صورت نمی گیرد. او با اشاره به «حساب سازی و فاکتور درست کردن» اعلام نمود: تانکرها گازوئیل را در نیروگاه ها تخلیه نمی کنند.
نعمت الله نجفی، مدیر عملیات شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران می گوید: اگر الگوی مصرف مشخصی برای توزیع سوخت نیروگاهی تدوین شود، از هدر رفت سالانه حدود یک میلیارد لیتر سوخت نیروگاهی جلوگیری می شود و ابهامی درباب تناسب بین رشد تولید و رشد مصرف به وجود نمی آید. این مقام وزارت نفت می افزاید: توزیع سوخت نیروگاه ها بر طبق بخشنامه ۴۴ مواد ۵ و ۶ قانون مبارزه با قاچاق به انجام می رسد و باید الگوی مصرف مشخصی برای توزیع سوخت نیروگاهی تدوین شود، چونکه ممکنست خیلی از فرآورده های انتقال یافته به نیروگاه ها نرسد، یا بجای تولید برق در مصارف دیگری به کار گرفته شود.
با این حال نیروگاه ها و مسئولان وزارت نیرو این بهتان را رد می کنند و همیشه اعلام نموده اند وقتی گازوئیل وارد نیروگاه شود دیگر امکان خروج ندارد ولی مسئولان وزارت نفت معتقدند گازوئیل مورد درخواست نیروگاه ها پیش از ورود به نیروگاه قاچاق می شود به این علت اکنون گازوئیل برای مصارف غیر سهمیه اکنون در بازار وجود دارد که با قیمت آزاد به بخش های مختلف همچون صنعت و کشاورزی به فروش می رسد که هر از گاهی نیز اخبار آن در جراید و رسانه ها منتشر می شود.
راه کار چیست؟
اگر بخواهیم خلاصه آن چه را که تا اینجا گفتیم مرور نماییم باید بگوییم به علت سیاست های اشتباه گاز رسانی به بخش خانگی در سالهای قبل هر آن چه که گاز در کشور تولید می شود توسط بخش خانگی، تجاری و صنایع غیر عمده مورد استفاده قرار می گیرد و اگر هوا سرد شود بر مصرف گاز در این بخش افزوده خواهد شد و دولت مجبور است برای کنترلT طرح های مختلفd همچون کاهش دو درجه ای دمای هوای منزل را اجرا نماید تا از کنار این طرح ها بتواند در مصرف صرفه جویی بوجود آورد.
ولی مسئله اینجا است تامین سوخت برای نیروگاه ها نیز حیاتیست برای اینکه اگر نیروگاه ها نخواهند سوخت مازوت مصرف کنند همانند روزها و ماه های گذشته باید منتظر قطع برق باشیم، اما برای حل این معضل یک راه حل وجود دارد و آن هم تحویل گاز و سوخت مایع به نیروگاه ها با قیمت آزاد (صادراتی) است، همانند اتفاقی که اکنون در پالایشگاه ها رخ می دهد. هم اکنون دولت نفت را با قیمت ۹۵ درصدی فوب به پالایشگاه ها تحویل می دهد و فراورده های اصلی تولید شده را نیز با قیمت فوب خریداری می کند و با یارانه ای که می دهد بین مشترکین توزیع می نماید.
به نظر می رسد برای حل مشکل نیروگاه ها باید این سیاست در بخش نیروگاهی نیز اجرا شود بطوریکه گاز و سوخت مایع با قیمت صادراتی به نیروگاه ها تحول داده شود و با قیمت صادراتی برق را از نیروگاه ها تحویل بگیرد. این مسئله دو مزیت برای نیروگاه ها دارد یک این که شائبه قاچاق گازوئیل را از نیروگاه ها برطرف می کند و در ثانی سبب بالارفتن راندمان نیروگاه ها نیز می شود و در نهایت به تولید برق در کشور افزوده خواهد شد.
منبع: yarikala.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب